Media partner

Rongmei Language


PREFACE (Latmun Ricpatloumei)
“A khang Ruanglat pacsina ai pacthay mak e” twna saamei sing heir au mak khe. Ruangmei zaat akhat swna “ Ruanglat pacthay mak e” twna saamei hei meiczakmei lam akhat di the. Nang dinhkai thangc tatna pui lat khourui latrik ncham daic thau mak khwan sini aniu pui lat hei thu nang pacthay mak nuh mak e. Nang latrik thaymei mei akhat swna pui lat ai pacthay mak e twna saamei mei hei nang mwang khourui chu kazi mak e. “Zipmei rouc swmei mei ta nchyang thou si e, tiki zipri changhmei mei ta nchyang thaugay e” twna pupouh nunc tuan latchap nai e. Pui lat ta nzianmei mei nunc khang Ruanglat hei pac chalahlatna de.
Kahunungc aniu rui pac guangmei Old Orthography tei latrik heihmei nunc na khang de twna ai saa nii e. Mi Old Orthography tei latrik heihmei nunc rui thu khamv namvmei tuang maekna pac suak dyk pat khang ngam dyng e, tiki hai kumhmei pact hay makmei khang thu pac kaluaih dat dat bam khou rui kaganv mpeyna gut e. Mi kum pac kaluaih dat datmei tangv rui latrian tuang kabah tei thay tuang de. Tiki ntaw thu alauc nthyam – thauc katana rui chiwna pact hay kan khang latrik heihmei oza nunc rui pac chalahmei thiak akhat phungcpatlou the. Mi pac chalahmei thiak zanc ta hei Ruangmei New Orthography twna kaw e.
Orthography hei tabui cho? Khwangwan thei layna khwanhiak, khwanlangv, latgwan, hythiak, khatni latlwan nchumhna hypatloumei ta Orthography kaw e. Ningtowlou o, Ruanglat hei khwangwan naimei lat zaat akhat e. Nang rui pac bammei latkaeng tei pac bumkey ethei labah akhat, pac dingcku ethei kabah baihmei akhat dat tw e. Hei zaeng rui khwangwan naimei lat khou khwangwan madanhmei hiak piu nina e twna Linguistic Dr. Norm Mundhenk rui saamei lat akhat nai e: “Tone is very important part of tone language. Therefore, if tone is not marked, important part of the language is ignored.” Mbuna, linguist nunc rui saa e, “Tone should ne invariably marked in tone language.” Ruanglat hei khwangwan naimei lat zaat akhat swmei zaeng rui khwangwan madanhmei hiak louna hy mak nuh mak e.
Kumhpuizaeng rui, aniw ta chiwna pact hay kan khang chaengzayloumei swna kabangc khou tiiloumei thiak guay hei lunghgutna kathai ethei khuangh kapaek akhat lungc khou nang pacthay puni de. Tiki nchamthay niimei chwn tei nang khou nai rei nina e.
Assam, Manipur khatni Nagaland state kathumh rui kariuna suamcthauloumei Govt. registered swmei Ruangmei Literature Society akhat nai the. Mi Society rui dingkeyloumei latdyng thei layna Ruangmei New Orthography hei kathiak akhatna swna piubam the. New Orthography khou hy patloumei ravchap lu, ravchap lat, ravchap tuang hamhmei dinhkai khou ncham nimei latrik guay, latbahbuk, pupouh pary, luchyam, latchyam, ningtowbuk katni chamvdyn che mi kumhmei latrik guay hei geicna nai the. Puiruhnac tuang swmei chalahei New Orthography hei pacthay hythay khang aney ni ncham di kho. Kabangc khou tiiloumei “Ruangmei latriak tuang reymei kaamv” hei lunghgutna paamei paan rui pacthay hythay kan khang nang ta katitna thu nkhavlou pwng e twmei lwngay e.
Ai kaney ta ranvna saa mak e. Kumetiki Ruanglat hy bammei puchaih gaanv nei ta “ Aniu hei kathiak akhatna swna hymei rui gay pwlakna cho?” twna karianhna saa khou. “Hamh e, kahunungc hy bammei thiak tei gay de” twna hy kalaih nii makmei chwn tei howpatmei zaeng rui, mi tey kaney rui ningmei di the twna ai saa dat taanc the.
Ntaw ntaw hy bammei New Orthography heu gay liangmei, nchumh liangmei, kalaic dat zak lakmei khatni nthuih liangmei orthography di the twna saa mak e. Kalamthu thow kumhmei heihmei gaanv khat rui mi khangsuangc gay liang nchumh liangmei thiak phungcpatlou bam dat kho ni nuh e. Gay pw gay nchamc, si pw si nchamc khatni nthuih pw nthuih nchamc kho twmei hei aniutwang tamhmei e. Kumetiki kathiak baic baicna latrik hypatloumei rui pahmei nunc py tisw mba saengclou dat mak khang karamc kho. Kalaihmei hei daicthaumei bangbi akhat e. Gaymei thiak lay laamei ta ningtyngmei na khang chaklou mak e, tiki lungning daihmei mei (broad – minded) twna ni chaklou e. Winston Churchill rui saamei lat tei ganc thuylou nuh pwlak e. Kamei rui saa e, “To improve is to change; to be perfect is to change often.” “Gaymaih khou tw ethei kalaic nina de; nthuih kho tw ethei kalaih katup nina de.” Mi gaylatdyn hei lungning syng khou duirim kumc tirim keylou ethei lu-lat(literature) khou Ruangmei nunc daicthau katumc puni.
Ruanglat hy bammei pu-chaih thiu! Aniu hei aniu lungning tinthyam saeng makna Ruangmei New Orthography khou hei hy kalaih pat khang karamc di kho, kumna kage thei layna kalaic ni kalaic katup bam kho, kum pwkhou Ruangmei lu-lat hei gaymaih puni, daicthau puni khatni nthuhmei tei guang puni.
Dr K. G. Neihlalung

Source:rongmeilanguage.blogspot.com/